Praga - Teatr, Który Powstał Dwa Razy
20 stycznia 2020
Ten charakterystyczny budynek teatru, umiejscowiony na nabrzeżu przy moście Legii, zwany bywa także złotą kapliczką nad Wełtawą. A to dzięki wspaniałemu wykończeniu dachu, przypominającemu złotą koronę, przepięknie lśniącą się w zachodzącym słońcu (polecam widok z lewobrzeżnej części Pragi, np. z Hradczanów, lub Mostu Karola), a także dzięki swojej funkcji – jest prawdziwą świątynią teatru.
Prawdopodobnie nie istnieje na świecie drugi teatr o równej liczbie kamieni węgielnych, jak właśnie Teatr Narodowy w Pradze, i to jeszcze dowożonych z taką pieczołowitością i honorami. Ile ich położono, jak byście zgadywali? Dwadzieścia jeden! Pochodzą z różnych istotnych dla kultury i mitologii Czech i Moraw miejsc, m. in. ze świętych gór Radhošť, Říp, Blaník, Hostýn, z Domażlic, z Trocnova… Do uroczystego aktu położenia kamienia węgielnego, coż miało miejsce 16 maja 1868 r., wybrano kamienny blok z Lounovic pod mityczną górą Blaník. Ten wraz z drugim kamieniem z Szumawy (tam bije źródło narodowej rzeki Czech, Wełtawy) zostały wmurowane do ziemi, pozostałe zaś są wkomponowane w mury w taki sposób, aby były widoczne – i widzowie przechadzając się w przerwie spektaklu po najniższym dostępnym piętrze (poniżej poziomu ulicy) mogą je obejrzeć.
Zarówno pod względem architektonicznym, jak i dekoratorskim, mamy do czynienia z klejnotem. Przy budowie i pracach wykończeniowych pacowali najlepsi architekci, rzeźbiarze, malarze, dekoratorzy, dźwiękowcy. Do dziś ten teatr jest uznawany za najwspanialsze dzieło czeskiej architektury XIX wieku.
Na świecie nie ma wielu teatrów, które mogą się pochlubić faktem, że powstały dzięki mobilizacji całego narodu i publicznej zbiórce pieniędzy. Wyobrażacie sobie, jak ogromnym finansowym przedsięwzięciem jest budowa takiego obiektu! Pieniądze pochodziły z różnych warstw, nie wyłączając arystokracji, dworu cesarskiego, mieszczan, a także tych najbiedniejszych obywateli. A aby tego było mało… Zmobilizowano się dwa razy! Po uroczystym otwarciu w maju 1981, prowadzono jeszcze pewne prace kończące dzieło, i właśnie wtedy, w sierpniu tego roku doszło do straszliwego pożaru, który zniszczył dokumentnie cały teatr. Co za rozpacz – tyle wysiłków, pracy, tyle nadziei i dumy poszło z dymem! Teatr należało odbudować praktycznie w całości. I jak to niekiedy bywa, w obliczu tragedii ludzie pokazują swoją najlepszą stronę, Czesi zebrali potrzebną kwotę ponownie i zaledwie dwa lata (!) później, w 1883 r. otwarto teatr ponownie!
Publiczną zbiórkę środków finansowych, a także ogólnonarodowy ruch na rzecz stworzenia teatru narodowego upamiętnia wspaniała kurtyna, a na niej napis NÁROD SOBĚ, czyli Naród – sobie. Kurtynę wykonał Vojtěch Hynais z dwoma współpracownikami.
Pierwsza transmisja radiowa opery z tego teatru miała miejsce 12 lutego 1925 r. Tego dnia w całości wyemitowano w radiu „Dwie wdowy” Bedřicha Smetany. Wprawdzie miesiąc wcześniej, 8 stycznia, brytyjska rozgłośnia BBC także transmitowała z londyńskiej sceny Covent Garden operę na żywo, jednakże wówczas stacja przekazała jedynie jeden akt „Czarodziejskiego fletu” W.A. Mozarta, zatem śmiało można powiedzieć, że to w Pradze miała miejsce pierwsza radiowa transmisja całej opery w Europie.
Spektakle w Teatrze Narodowym to prawdziwa uczta dla zmysłów. Nie tylko piękne wnętrza, ale i doskonale opracowany repertuar czekają na widzów (po czesku widz to divák). Obejrzeć można zarówno przedstawienia klasycznych już autorów, jak i współczesnych, w ofercie są opery, dramaty, balety i koncerty, w bogatych, dopracowanych aranżacjach, często w nowoczesnym stylu. Gorąco polecam, ja osobiście za każdym razem przechodzę tam prawdziwe katharsis!
Bilety można kupić w kasie na miejscu lub online na https://www.narodni-divadlo.cz/en/tickets-and-subscriptions (strona po czesku i po angielsku).
Zdjęcia i tekst: Ewa Darda
